در این مقاله به بررسی و مقایسه دستگاه های CR و DR رادیوگرافی، مزایا و معایب هر کدام از دیدگاه کاربری پرداخته‌ایم.
سطح مطلب: مقدماتی
زمان مطالعه: ۹ دقیقه
تصویربرداری دیجیتال: مقایسه CR با فلت پنل DR
در رادیوگرافی پزشکی، بیش از یک روش برای ورود به دنیای دیجیتال وجود دارد. البته هرکدام مزایا و معایبی هستند که در ادامه به بررسی دو روش مرسوم تر یعنی اسکنر CR و فلت پنل DR و بطور کلی مقایسه رادیوگرافی دیجیتال CR و DR می‌پردازیم .
دستگاه CR رادیولوژی
چنانچه شما ارتقا با استفاده از CR را انتخاب کنید، سیستم آنالوگ شما به روال معمول پرتودهی X-ray را انجام می‌دهد اما از کاست‌های ویژه CR به جای یک کاست فیلم سنتی استفاده می‌کنید. پس از اینکه پرتودهی انجام شد، کاست از طریق یک اسکنر CR (یا CR reader) خوانده میشود، یعنی جائیکه تصویر اسکن شده به فرمت دیجیتال تبدیل خواهد شد. سپس کاست درون اسکنر پاک میشود و می‌توان آن را برای پرتودهی بعدی مورد استفاده قرار داد.
مزایا
۱- وقتی که یک کاست CR در اسکنر گذاشته می شود، در سیستم‌های پیشرفته امروزی در بیشتر موارد بازسازی دیجیتالی تصویر کمتر از یک دقیقه زمان خواهد برد که در مقایسه با فیلم پروسسور به طرز فزاینده ای سریعتر است.
۲- به محض اینکه یک تصویر دیجیتال میشود، ذخیره سازی، انتقال و دسترسی مجدد به آن بسیار ساده تر از فیلم است ضمن اینکه فضای کمتری را اشغال می‌کند.
۳- جدا از یک اتاق رادیولوژی مرسوم، دستگاه های CR با سایر تجهیزات X-ray نیز تطبیق پذیری دارند. بطوری‌که یک اسکنر CR را می‌توان برای پشتیبانی از دیجیتال کردن چند دستگاه آنالوگ در یک مرکز خدمات تصویربرداری بکار برد.
۴- در مورد دستگاه‌های رادیوگرافی، نصب یک سیستم CR احتمالاً نسبت به یک پنل ثابت DR (نوع سیمدار) کار کمتری نیاز دارد چون نیاز به هیچ تغییری بوکی و یا تعبیه کاست نیست. وقتی که یکبار اسکنر در محل قرار گرفت و به شبکه تاسیسات (سیستم برق و UPS) متصل شد بقیه مراحل نصب بر اساس کار نرم افزاری می‌باشد.
نکته: اسکنرهای CR معیارهای کیفیتی دقیق‌تری نسبت به دستگاه های قدیمی‌تر برای همه انواع اشعه ایکس تولید می‌کنند. یک اسکنر جدید CR (با توجه به ابعاد کاست ها) برای تمام مدالیته های اشعه ایکس کار خواهد کرد.
۵- کار کردن برای کاربران بسیار راحت تر است وقتیکه چندین کاست در جاهای مختلف بکار می‌رود و در یک اسکنر CR خوانده میشود.
۶- در قیاس با هزینه‌های بالاتر دستگاه های DR (فلت پنل ها) شما می‌توانید با صرف هزینه کمتری تصاویر اتاق رادیوگرافی خود را به دیجیتال ارتقا دهید.
۷- از آنجا که یک اسکنر CR دارای بخش‌ها و قطعات مختلفی است، در صورت خرابی بخشی از آن، هزینه خدمات نگهداری و سرویس آنها در مقایسه کمتر از سیستم های DR است که در صورت خرابی اغلب نیاز به تعویض دارند. بویژه امکان خریداری کاست ها با قیمت بسیار کمتر وجود دارد و در صورت آسیب یک کاست تنها بخشی از کل سیستم دچار آسیب شده است که با هزینه متناسب قابل جبران می باشد.
معایب
۱- هرچند CR بسیار سریعتر از فیلم است اما همچنان نسبت به DR کندتر است.
۲- بردن کاست از بوکی و محل پرتودهی به اسکنر، خواندن آن، پاک کردن آن و جایگذاری دوباره آن در بوکی زمان بر است که باید این زمان را به زمان صرف شده جهت پردازش تصویر (که بستگی به مدل دستگاه دارد) اضافه کرد. درحالیکه در صورت تعبیه فلت پنل DR در بوکی تخت رادیوگرافی، دیگر نیازی به جابجایی آن به منظور اسکن تصویر نیست.
۳- روش تبدیل تصویر DR میتواند تصویر را در زمان کوتاهی نشان دهد. که به معنای سادگی تصمیم‌گیری در تکرار پرتودهی در صورت لزوم است. در حالیکه اغلب دستگاه های CR پس از گذشت زمان اسکن امکان مشاهده تصویر را فراهم می‌آورند و لازم است بیمار مدتی در موقعیت باقی بماند تا در صورت لزوم تصویر تکرار شود.
۴- همانطور که اشاره شد دستگاه CR نسبت به DR از قطعات بیشتری تشکیل شده است. بخش‌های مربوط به حرکت مکانیکی، لیزر و سایر قطعات داخلی امکان خرابی در این دستگاه را بالا می‌برد. ضمن اینکه استهلاک این دستگاه‌ها نسبت به فلت پنل‌ها بیشتر است.
دستگاه DR رادیوگرافی (فلت پنل)
اگر شما قصد تجهیز سیستم های DR رادیوگرافی یا رادیوگرافی را دارید، کار تصویربرداری شما بسیار آسان خواهد بود. بویژه اگر از فلت پنل بی سیم (وایرلس) استفاده کنید. اما سیستم های سیم دار از قیمت مناسبتری برخوردارند و اگر خارج از کلینیک تصویربرداری نمی‌کنید گزینه مناسبی جهت ارتقا به دیجیتال هستند. در ادامه جهت مقایسه رادیوگرافی دیجیتال CR و DR به ویژگی های رادیوگرافی DR می‌پردازیم.
مزایا
۱- از آنجا که پنل DR بیشتر مواقع در بوکی سیستم X-ray شما قرار دارد، نیاز به هیچ فضای اضافه ای برای آن نخواهید داشت. مدیریت فضای اشغالی بویژه در جایی اهمیت پیدا می‌کند که ارزش زمین و فضا بواسطه قیمت یا محدودیت، قابل ملاحظه است.
۲- ایستگاه کاری که با پنل شما مورد استفاده قرار می‌گیرد را می‌توانید روی دیوار نصب کنید و یا یک کانتر با حدود یک متر مربع فضا برایش کافی است.
۳- هرچند اندازه یک اسکنر CR تنها در حدود یک دستگاه کپی است اما همچنان نسبت به یک پنل DR خیلی حجیم است.
۴- بطور میانگین یک اتاق DR یک تصویر را در حدود ۵ الی ۱۰ ثانیه دریافت و ترجمه (بازسازی) می‌کند.
۵- همانند یک اسکنر CR، یک پنل موبایل DR (بویژه بی سیم) را در صورتیکه ثابت نشده باشد می‌توان به راحتی بین چند سیستم و/ یا چند مدالیته بکار برد.
۶- درصورت لزوم DR این امکان را دارد که رادیوگرافی در اتاق دیگری از کلینیک، در کلینیک دیگری و یا حتی خارج از کلینیک انجام گیرد. وزن پایین فلت پنل ها قابلیت جابجایی آسان به آن می‌دهد و تنها یک لپ تاپ برای بازخوانی تصاویر کافیست که حتی در موارد اورژانسی (بسته به قابلیت های دستگاه) نیاز به آن هم نخواهید داشت! این ویژگی بخصوص برای تصویربرداری در منازل، بیمارستان های صحرایی، تصویربرداری حیات وحش (باغ وحش) یا اسب بسیار کارا می‌باشد.
۷- ضمن اینکه دستگاه DR بطور کلی کیفیت تصویر بالاتری نسبت دستگاه‌های CR دارند، برخی از دتکتورهای پیشرفته مزیت‌های قابل توجهی نسبت به دستگاه های CR و کاست‌های آنها دارند. دکتورهایی که ضد آب هستند و نسبت به نفوذ گرد و غبار و پاشیدن مایعات مقاوم می‌باشند، قابلیت ذخیره تصاویر در حافظه داخلی دارند، مقاوم در مقابل ضربه و سقوط از ارتفاع هستند و حتی بواسطه پردازش تصویر دقیق‌تر که ناشی از ذات دیجیتالی آنها است می‌توانند مجهز به امکانات ویژه‌ای مانند گرید مجازی باشند.
۸- بطور کلی طول عمر این دستگاه‌ها و استهلاک آنها کمتر از دستگاه‌های CR است. افت کیفیت تصاویر کندتر اتفاق می‌افتد و بخاطر اینکه قطعات مکانیکی ندارند امکان خرابی آنها کمتر است. بنابراین می‌توان گفت با وجود قیمت بالاتر در درازمدت سرمایه‌گذاری مقرون به صرفه تری است.
۹- در صورتیکه دستگاه فلت پنل شما کاست سایز باشد شما نیازی به تغییر در بوکی تخت خود ندارید.
معایب
۱- از آنجا که سیستم DR بصورت یکپارچه ساخته میشود و قطعات متحرک کمی دارد، هزینه تعمیر آنها در صورت آسیب دیدن بالاتر از CR است. بنابراین علیرغم اینکه نسبت به کاست CR مقاوم تر هستند اما به علت قیمت بالاتر، بطور کلی نیاز به مراقبت بیشتری دارند تا در معرض مایعات قرار نگیرند و یا ضربه نخورند.
۲- یک سیستم DR که بصورت داخلی در بوکی کارگذاشته شده باشد را نمی‌توان از محلی که پنل در آن ثابت شده برداشت. البته امروزه اغلب فلت پنل های سیمی هم کم و بیش قابلیت جابجایی دارند.
۳- انتخاب یک DR نسبت به یک پنل CR نیاز به سرمایه گذاری بیشتری دارد.
سوالات مرسوم
– کیفیت تصاویر فلت پنل و CR چگونه است؟
مقایسه کیفیت رادیوگرافی دیجیتال CR و DR کار نیاز به دقت و دانش کافی دارد، چون کیفیت دستگاه‌های مختلف با هم متفاوت است. همچنین روش سنجش شاخص های کیفیت مختلف است که در گذشت زمان روشهای جامع‌تر و دقیق‌تری پیشنهاد میشود. بطور کلی کیفیت تصاویر در نمایش جزئیات تا حد زیادی وابسته به رزولوشن (تفکیک فضایی) بوده که در مورد DR فلت پنل به ابعاد پیکسل های آن (معمولا حدود ۱۴۰ میکرومتر) مرتبط می‌باشد. از طرف دیگر نحوه کار سیستم های CR مانند فیلم های آنالوگ می باشد و محدودیت رزولوشن آنها وابسته به ابعاد مولکول ها و ترکیبات بکار رفته در پلیت تصویربرداری آنها دارد. فواصل سلول های ثبت تصویر در CR بطور کلی میتواند کمتر از DR باشد، بطور مثال در محدوده ۸۰ تا ۱۶۰میکرومتر است. اما از آنجا که نهایتاً نور ساطع شده از این پلیت ها توسط لیزر، تجهیزات الکترونیکی و PMT ها خوانده و ثبت میشود، محدودیت هایی در تصویر دیجیتال ایجاد میشود که رزولوشن نهایی را کاهش می‌دهد. دقت ثبت جزئیات بواسطه تکنولوژی مبتنی بر TFT سیستم های فلت پنل کیفیت خوبی دارند. برای بررسی دقیق‌تر لازم است سایر شاخص ها مانند DQE و SNR و MTF را در دزهای مختلف بررسی کنید.
– آیا سیستم CR نیز رادیوگرافی دیجیتال است؟
نحوه ثبت تصویر در سیستم های CR بصورت دیجیتال (رقمی) صورت نمی‌گیرد. در واقع تصاویر به دیجیتال تبدیل میشوند. اما به هر حال خروجی دستگاه CR یک تصویر دیجیتال است و با پشتیبانی از فرمت DICOM خروجی آن تفاوتی با سیستم های DR نخواهد داشت.
برای مشاهده انواع مدل های CR و فلت پنل DR شرکت دلسا پرتو نگار به منوی صفحه اصلی وبسایت ما مراجعه کنید.
مقاله فوق توسط بخش تحقیق و توسعه شرکت دلسا پرتو نگار تهیه شده است، باز نشر محتوای فوق تنها با ذکر نام منبع مجاز می باشد.